GUERRA EN UCRAÍNA

Rusia é a nación máis grande da terra. O seu territorio esténdese desde o leste de Europa ata o extremo de Asia. Durante boa parte do século XX, Rusia existiu dentro dun estado aínda máis grande que se chamou a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (URSS). Ese estado naceu en 1922 cando, despois da Revolución de 1917, o Imperio dos tsares de Rusia se desfixo e un número importante de países xurdiron das súas cinzas: Polonia, Estonia, Letonia ou Lituania, pero tamén outros como Ucraína e Xeorxia e, por suposto, a república de Rusia.

Rusia converteuse no primeiro Estado socialista do mundo. Estaba dirixida polos bolxeviques (comunistas), liderados por Lenin, un partido antiliberal e antidemocrático. Cando a Rusia bolxevique se consolidou, comezaron a atacar aos países que a rodeaban. Nuns poucos anos, Rusia invadiu e recuperou moitos dos territorios que perdera e incorporounos á URSS. Un deles foi Ucraína, un territorio moi amplo do que unha parte quedou en mans de Polonia.

Na Idade Media existiu un primeiro estado ucraíno, a Rus de Kiev, que tamén se considera o inicio de Rusia. Cando, no século XVIII, Rusia se converteu nun imperio, case toda Ucraína quedou nas súas mans. A cultura e o idioma ucraíno foron menosprezados e perseguidos durante moitos anos. As elites culturais ucraínas loitaron por unha autonomía no imperio e, cando este se afundiu tras a revolución rusa, tentaron crear un Estado independente.

Anos despois da incorporación á URSS, as políticas de Stalin levaron ao país a unha gran fame negra, chamada Holodomor (1932-1934), na que morreron millóns de ucraínos.

Durante a Segunda Guerra Mundial, os nazis invadiron a URSS e provocaron unha enorme destrución en Ucraína, asasinando a millóns de persoas, incluíndo a case toda a poboación xudía. Ucraína foi un dos escenarios do Holocausto. Unha parte dos ucraínos colaborou cos nazis e outra parte loitou contra os invasores nazis e conseguiu expulsalos do país, xunto co exército da URSS.

Co tempo, Ucraína dentro da URSS recuperouse e chegou a ser un dos territorios máis importantes da Unión. Tiña unha gran industria e era considerada como o celeiro do país: producía unha gran cantidade de trigo e pan. Cando en 1991, tras moitas tensións, a URSS se disolveu, os países que a compoñían fixéronse independentes. Ucraína tamén votou, nun referendo masivo, a favor da súa consolidación como Estado propio.

Ucraína é un país moi grande, onde case a metade da poboación ten como lingua materna o ruso e séntense vinculados a Rusia. Unha parte da poboación é partidaria de integrarse na Unión Europea e occidentalizarse, outra é prorrusa. 

Aproveitando unha crise política en Ucraína en 2014, con manifestacións e violencia nas rúas, Vladimir Putin ordenou ás súas tropas invadir a península de Crimea, que formaba parte de Ucraína, e anexionouna. Tamén impulsou levantamentos en dúas provincias fronteirizas con Rusia (Donetsk e Lugansk, na rexión de Donbás), que converteron esa parte do país nunha zona de guerra.

Durante anos a tensión entre os dous países foi crecendo. Rusia acusou o goberno ucraíno de ser ilegal e de apoiarse na ultradereita. Co tempo, Rusia incrementou a presión e levou aos seus exércitos á fronteira con Ucraína. Ata este 24 de febreiro de 2022, cando Vladimir Puin decidiu lanzar as súas tropas desde diversos puntos da fronteira, bombardeando cidades, aeroportos e vías de comunicación por terra, mar e aire.

Para moitos rusos, Ucraína segue sendo un territorio moi ligado a eles, algo que tamén pensan moitos ucraínos. Pero os rusos tamén consideran a Ucraína un “irmán menor”. Non aceptan que os ucraínos poidan dirixir os seus propios destinos e decidir o que queren. Para Putin e parte dos políticos rusos representa unha humillación que Ucraína siga o seu propio camiño na política internacional. Hai que ter en conta que o actual goberno de Ucraína pretende entrar na OTAN e na UE.

O CRAC DE 1929

 

O martes 29 de outubro de 1929, o pánico apoderouse dos investidores da Bolsa de Nova York, que se desfixeron de máis de 16 millóns de accións provocando o caos financeiro e o desplome do valor das accións das empresas máis importantes do país. Desde a apertura de Wall Street sucedéronse as ordes de venda a prezos cada vez máis baixos. O "martes negro", culminou o desastre que se iniciou cinco días antes e que deixaría miles de persoas arruinadas.

Ninguén soubo prever o desastre. Desde o final da Gran Guerra, a economía norteamericana coñecera un desenvolvemento extraordinario e os prezos das accións experimentaron unha alza sen límites aparentes. Millóns de persoas investiron os seus aforros nunhas accións que, calquera que fose o seu prezo, sempre aumentaban de valor. Todo iso, unido á facilidade de acceso ao crédito que ofrecían os bancos para entrar nese mercado produciu unha burbulla especulativa que parecía non ter fin. O Crack do 29 foi a súbita picada dese globo. O primeiro día de pánico, o "xoves negro", 24 de outubro de 1929, millóns de ordes de venda non atopaban comprador. Ao final da xornada, a intervención dos grandes bancos evitou que o desastre fose maior. Pero á seguinte semana, a desconfianza volveu apoderarse dos investidores que correron a desfacerse dos seus títulos ao prezo que fose para conter as perdas. O resultado final foi a desaparición de grandes fortunas e a ruína de millóns de pequenos investidores, que perderon todos os seus aforros e, mesmo, a súa vivenda, e que se viron abocados á peor e máis longa crise coñecida ata entón: a Gran Depresión.

A Revolución rusa

En 1917 tivo lugar en Rusia un proceso revolucionario que puxo fin á autocracia zarista e culminou coa instauración do primeiro réxime socialista do mundo. A Revolución rusa representou o nacemento da Rusia moderna e a concreción dun modelo económico e social que se converteu en punto de referencia obrigado do movemento comunista mundial. O líder revolucionario máis importante foi Lenin.

O precedente atopámolo na revolución de 1905 que comezou co chamado Domingo Sanguento. O 22 de xaneiro unha manifestación de miles de obreiros dirixiuse ao palacio de Inverno, residencia do tsar en San Petersburgo. A cruenta disolución da manifestación efectuada polo exército provocou a protesta dos partidos da oposición ao tsarismo (actuaban na clandestinidade), que conseguiron que o tsar establecese un Parlamento (a Duma) encargado de elaborar unha constitución liberal. Outro dos episodios máis coñecidos deste período revolucionario foi o motín do acoirazado Potemkin.

OS REIS CATÓLICOS FORON EXCOMULGADOS

Os Reis Católicos foron supostamente uns grandes defensores da fe e as institucións da Igrexa. Pero o certo é que o papa Paulo II decretou o seu excomunión. Isabel de Castela e Fernando II de Aragón non podían casar debido ao seu próximo grao de consanguinidade. Ante a negativa do irmán dela, o rei Enrique IV, de solicitar unha dispensa papal –era contrario á unión–, os mozos inventaron todo tipo de argucias. Chegaron a falsificar unha dispensa, emitida anos antes para outras persoas, coa firma do Rey. Foi así como lograron celebrar ilegalmente a voda e pasaron a vivir en situación de concubinato.

Fai clic sobre a imaxe para coñecer como se lexitimou a súa situación:

VENUS DE RENANCOURT

Os arqueólogos que traballan no xacemento de Amiens-Renancourt, atoparon unha sorprendente Venus do Paleolítico Superior temperán, do período gravetiense (unha fase da cultura Perigordiense), duns 23.000 anos de antigüidade. É a décimo quinta figura descuberta neste xacemento que foi, quizais, un taller orientado a esta produción.

O xacemento prehistórico de Renancourt en Amiens (Somme) data do Paleolítico Superior e foi descuberto en 2011. As escavacións comezaron en 2014. Caracterízase por unha concentración de restos moi ben conservados, a unha profundidade de 4 metros baixo o chan. Datado polo carbono 14 fai uns 23.000 anos, atribúese a unha fase recente da cultura gravetiense que se desenvolveu en Europa fai entre 28.000 e 22.000 anos. O xacemento de Amiens-Renancourt é hoxe un dos testemuños da presenza do home moderno (Homo sapiens) no comezo do Paleolítico Superior no norte de Francia. A diversidade e abundancia de restos ilumina as diversas actividades que se realizaban neste campamento de caza. Apareceron puntas de proxectís, coitelos, raspadores, etc. O consumo de carne de cabalo está testemuñado por un gran número de restos óseos. Algúns xogos de xoias tamén están presentes, incluíndo unhas orixinais arandelas de pedra perforada. En plena glaciación, este campamento de cazadores gravetienses estaría ocupado durante algunhas semanas, ao final da tempada de verán, no outono.

Esculpida en pedra, de 4 centímetros de altura, esta «Venus» é esteatopigia, é dicir, de grandes glúteos, coxas e peitos. Os brazos son simplemente esbozados, a cara representada sen trazos. 

A función ou mesmo o significado destas figuras paleolíticas segue sendo obxecto de debate. Os investigadores cren que representaban a fertilidade.

LUCY, A NOSA DEVANCEIRA

LUCY, A NOSA DEVANCEIRA

Lucy, a famosa Australopithecus afarensis, devanceira dos humanos modernos, vivía fai 3,18 millóns de anos na actual Etiopía. Trátase dun dos especímenes máis famosos pola súa importancia na árbore da evolución humana e agora, grazas a un estudo da Universidade de Texas en Austin (Estados Unidos), sabemos algo máis sobre ela: probablemente caeu dunha árbore moi alta e morreu rapidamente.  

Os investigadores escanearon o 40% do esqueleto de Lucy. Grazas a estas imaxes puideron observar que o extremo do húmero dereito está fracturado. A lesión era compatible cunha fractura de húmero proximal en catro partes, causada por unha caída desde unha altura considerable que Lucy tentou parar estirando o brazo. Ademais observaron outra proba: a fractura da primeira costela, o cal cadra perfectamente cunha caída desde esa altura. Pero, por que estaba subida a unha árbore antes de morrer? Ao ser pequena –medía pouco máis dun metro e pesaba uns 27 quilos- debeu buscar refuxio nocturno nas árbores, lonxe de predadores que poderían acabar coa súa vida, e pola razón que fose caeu da árbore.

SEGUNDA REVOLUCIÓN INDUSTRIAL E IMPERIALISMO